Һәр мизгелнең үз шатлыгы

Асия оекбашлар бәйләргә ярата. Элек балаларына бәйләп кидерде, хәзер оныкларына. Оекбашларны бизәкләп матур итеп бәйли. Бүләк итеп таратканнары да бихисап. Менә бит, гомер булгач, оныкларның балаларын сөю бәхете дә насыйп булды. Карты гына иртәрәк китте, бик булдык­лы, акыллы, уңган кеше иде, мәрхүм.

Асия бәйләмне кулына алганда йомгак белән бәйләм бик нык чорналган иде. Саксыз бер хәрәкәттән нәрсә килеп чыкты, өр-яңадан эшләргә, төйнәлгән төеннәрне кисеп ыргытырга, бәйләмне яңадан башларга кирәк. Тормыш та шулай бик буталчык шул. Күңел түреннән яшьлектәге үзе генә белгән бер үкенечле хисе ургылып килеп чыкты Асиянең. Йөрәкнең иң яшерен урынында сакланган икән әле бу хатирә: мәңге онытылмаслык булып уелып калган яшьлек хатасы.

Җырлаган җыры да исенә төште:

Биек тауның башларында

Аерым-аерым түтәлләр.

Без аерылыштык та еладык,

Аерылмасын бүтәннәр.

Юктан гына ачуланыштылар шул. Күңеле тулды. Хати­рә­ләр яктысында, төнге ут күбә­лә­ге­дәй, бихисап уйлар уйный башлады, гомеренең иң гамьле, сагыну-сагышлы мизгелләре күз алдына килде.

Тормышта һәр мизгелнең үз шатлыгы бар. Иң сагынган шатлыклы мизгеле – авылдан олы юлга алып чыгучы сукмактан Әнвәр белән парлап бергә атлау. Алар икесе дә бер авылдан. Яшьтән үк бер-берсен яраталар. Студентлар, икесе ике шәһәрдә укыйлар, икесе дә шат, бәхетлеләр. Бу очрашуның соңгысы икәне башларына да кереп чыкмый. Кулларында саллы гына сумкалар. Бу дөнья­да һәр­кемнең үз сукмагы, үз биш­тә­ре. Аларны алыштыра ал­мый­сың – һәр­кайсыбызга үзе­без­неке.

Сарыга манчылган серле көз­ге урман, әйтеп бетергесез гү­зәл­лек. Сукмакка түшәлгән сары, кызыл, ара-тирә яшел яфраклардан келәм түшәлгән. Атлаган саен кыштырдап, үзен­чә тавыш бирә. Уттай янып торган чаган, сарыга манылган усак, каен яфраклары арасында ямь-яшел булып чыршылар утыра. Ара-тирә, менә безне күрегез, дигәндәй, ми­ләш-балан яфраклары да чайкала. Көзге сүрән кояштан җы­лы нур агыла. Салмак кына җил­дә пәрәвезләр оча. Мөгаен, әби­ләр чуагыдыр әле бу искиткеч гү­зәл күренеш. Шулай күз алга килә. Сукмактан ашыкмый гына Асия белән Әнвәр атлый. Якты, саф хисләре йөзләрен балкыта. Алар икесе бербөтен, бер-берсеннән күзләрен алмыйлар. Алар гашыйклар. Ятлар ишетмәсен, дигәндәй, әкрен генә сөйләшәләр. Асия болай да кыюсыз инде ул. Бүген бө­тен­ләй каушап калган шикелле. Әнвәр йолдызлар турында сөй­ләп, нидер аңлатырга тырыша. Асия сөйкемле генә елмаеп, аңламаганга салыша. Җа­ныбыз йолдызлардан иң­гән ич – Әнвәр шул турыда сөйли шикелле. Очрашу шатлыгыннан Асиянең гел елмаясы, кычкырып көләсе килә. Юк, юк, бу акылсыз көлү түгел, эчке шатлык, бәхет. Шат­лык­ның зурысы бугай. Сөй­ләсен генә Әнвәр, әллә ниләр: айны, кояшны, йолдызларны, сөй­ләсен, туктап кына калмасын. Аның тавышы колакка ниндидер таныш җырның моңы, көе булып ишетелә. Тирә-якка дымсу көз исе таралган. Агач-куак­лар арасыннан си­рәк-мирәк очкан кошларның чыркылдавы да ямь өстенә ямь өсти. Аллаһка рәхмәт, бер-берсен сөйгән ике яр бергә атлый. Олы юлга чыгалар. Күз­лә­рендә өмет, сөю ялкыны. Киләчәктә алар гел бергә булачаклар. Ә бүген урманны чыгып, басу сукмагыннан атлагач, алар икесе ике якка китәргә тиеш.

Шулай, төрле хатирәләр кеше өчен бик җиңел йөк түгелдер. Нинди генә уйлар, ята бу йө­рәктә. Башкача очрашу насыйп булмады аларга. Арада сөю тулы мә­хәб­бәт хисләрен белдергән хатлар гына йөреде. Асия кайтканчы Әнвәр авылга каникулга кайтып киткән иде инде – очрашу булмады. Асиягә сыйныфташы Нурия очрап сайрады: «Әнвәр әти-әни­се белән мине сорап килгән. Әти-әни риза иде, мин ризалашмадым, яратмыйм шул Ән­вәр­не», – дип кычкырып көлеп җи­бәр­де ул. Аяз көн­не яшен суккандай булды Асияне. Ну­риянең тагын ниләр сөй­лә­гә­нен тыңлап та тормады, гарь­лән­де, тизрәк үз юлы белән атлап, әрнеп күз яшен түкте. Бә­хет­сез­лек эчендә була торган бә­хет­ләр аз түгел. Шул бәхетне кө­теп яшәде Асия. Әнвәр язган хатларны алып укымаска көч тапты. Хат аша булса да аңлашу турында башына да килмәде. Өй­лә­нәсе килгәч, өйләнсен Ну­рия­гә, ник Асиянең якты хис­лә­ре белән уйнарга? Яратам, дип антлар әйтеп, ник алдашырга – Әнвәрне бөтен йөрәге, акылы белән башыннан алып ташларга тырышты Асия. Укуын тәмамлагач, Әнвәрне армиягә алдылар. Хез­мәт итү ошап китте шикелле, шунда торып калды. Өй­лән­мә­гән. Асия өчен Әнвәр өзелеп яраткан яр түгел, томан артындагы яшьлекнең шәүләсе булып калды. Үпкәсе көчле иде шул кызының. Шулай да аңлашасы килә иде. Чөнки армиягә киткәндә:

«Дулкын-дулкын чәчләреңне

Тарап, иркәм, үрсәңче.

Өзелеп сөйгән ярым идең,

Их, бер генә күрсәмче», –

дип җырлап өзгәләнгән диделәр Әнвәрне. Очрашырга теләмичә качып йөрегәненә дә үкенде. Ән­вәрнең хатларында ни язылганын да белмәде, укымады. Дусларча сөйләшеп аңлашырга кирәк булган. Очрашулар булганда үкенеч бәлки үтәр иде.

Озак яшәмәде Әнвәр, мәң­ге­леккә иртә китте. Аңлашу турындагы соңгы өмете дә өзелде Асиянең. Ичмаса, соңгы юлга да озата алмады. Песи баласы йомгакны чуалткан шикелле, язмыш йомгагы да юктан гына чуалды. Язмышны үзгәртергә бер сүз җитте.

Фируза Бәдамшина.

Нефтекама.